Jovan u Hrvatskoj s predavanjem o filmovima nuklearnog sudnjeg dana

Jovan Ristić će u petak 25. marta kao gost konvencije ljubitelja naučne fantastike ISTRAKON u Pazinu (Hrvatska) održati predavanje "Pepeo nuklearne vatre" o filmovima nuklearnog sudnjeg dana.

Radi se o unapređenom izdanju veoma uspešnog predavanja koje je Jovan u januaru 2008. godine pod istim nazivom priredio u Domu omladine Beograda, uz filmske inserte i projekciju doku-drame Threads (Niti) Mika Džeksona (BBC, 1984) koja važi za najbeskompromisniji i najbolji film o nuklearnom armagedonu svih vremena.

O PREDAVANJU "PEPEO NUKLEARNE VATRE":

U doba Hladnog rata, rivalske supersile, Sjedinjene Američke Države i Sovjetski Savez, razvijale su strategije “ograničenog nuklearnog rata” kao realistične i prihvatljive opcije.

Opasnost od atomskog holokausta nekoliko puta je visila nad civilizacijom kao Damoklov mač, pri čemu je vrhunac bila Kubanska raketna kriza iz 1962. godine, a tokom 1980-ih naročitu napetost izazvala je odluka SAD i SSSR da po Evropi razmeste nuklearne rakete srednjeg dometa “peršing 2” odnosno "SS-20".

Antiratnih protesta bilo je na sve strane, a pojavio se i niz igranih filmova koji su razmatrali šta bi se desilo sa čovečanstvom ako bi neko pritisnuo famozno “crveno dugme”. Na užas ratnih stratega u taborima supersila, ti filmovi su ukazivali da u nuklearnom ratu ne može biti pobednika, i da bi ograničeno atomsko vojevanje imalo, na globalnom nivou, praktično iste posledice kao totalan A-sukob. Došlo bi do sumraka civilizacije, uz perspektivu njenog potpunog uništenja, pri čemu bi preživeli zavideli mrtvima.

Televizijska ostvarenja Dan posle (The Day After) Nikolasa Mejera (ABC-SAD, 1983), Zaveštanje (Testament) Lin Litman (PBS/Paramount, 1983) i Niti (Threads) Mika Džeksona (BBC-Velika Britanija, 1984) donela su nuklearnu stravu i užas u bezmalo svaku kuću na svetu, iniciravši seriju žučnih debata koje su, na posletku, ohladile glave vojnih stratega u Vašingtonu i Moskvi.

U međuvremenu, na čelo Sovjetskog Saveza došao je Mihail Gorbačov, ta supersila se raspala, i pretnja od atomskog armagedona se, naizgled, preselila u prošlost, kao relikt Hladnog rata.

Ali, nuklearni arsenali Rusije i SAD i dalje postoje, i ma koliko redukovani, kadri su da unište čovečanstvo – po nekoliko puta.

Istovremeno, proširio se krug zemalja koje poseduju atomsko oružje, ili makar tehnologiju i sirovine za njegovu proizvodnju, a tu su i razne terorističke grupe koje nastoje da ga se domognu.

Dakle, nuklearna pretnja postoji i u 21. veku, i nije ništa manje opasna nego pre, samo je dobila novi oblik. Filmovi i TV serije sa motivom atomskog rata ponovo se snimaju, a zbog krize oko Severne Koreje i Irana, časovnik sudnjeg dana u Londonu je 2008. godine pomeren za dva časa unapred – prvi put od završetka Hladnog rata.

Ta kriza i dalje traje i, štaviše, zaoštrava se, a mogućnost nuklearne kataklizme ili makar ograničenog nuklearnog sukoba sa tragičnim ishodom po planetu ponovo je aktuelizovana na vrlo jeziv način otvorenim pretnjama Pjongjanga Južnoj Koreji da će gađati Seul atomskom bombom.

Predavanje "Pepeo nuklearne vatre" o uticaju političke klime u svetu na nastajanje filmova nuklearnog armagedona i obratno biće obogaćeno insertima iz ostvarenja Na plaži (On The Beach) Stenlija Kremera iz 1959, Dr Strejndžlav (Dr Strangelove) Stenlija Kjubrika iz 1964, Ratna igra (The War Game) Pitera Votkinsa iz 1965, Čudesna milja (Miracle Mile) Stiva de Džarneta iz 1989. godine i pomenutih klasika Dan posle i Zaveštanje - a na kraju će uslediti projekcija celog filma Niti.

Naziv predavanja inspirisan je rečenicom koju izgovara Sara Konor u prologu filma Terminator 2: Sudnji dan (1991).

NITI (THREADS)

Režija: Mik Džekson (Mick Jackson)

Scenario: Beri Hajns (Barry Hines)

U glavnim ulogama: Karen Miger (Karen Meagher) i Ris Dinsdejl (Reece Dinsdale)

Proizvodnja: Velika Britanija, 1984.

Produkcija: BBC
Trajanje: 110 minuta

Niti Mika Džeksona nastale su u produkciji britanskog BBC-ja, godinu dana pošto je snimljen Dan posle Nikolasa Mejera (SAD, 1983). Dok Dan posle važi za najpoznatiji film o posledicama atomskog rata, Niti važe za najozbiljniji i najrealističniji koji je snimljen na tu temu, i pokazuju, bez ublažavanja, šta bi se deilo kada bi nuklearna vatra sagorela sve tanane spone koje čovekov život čine uređenim i prijatnim, a njegovo društvo civilizovanim.

Za razliku Mejera, čiji je Dan posle melodramatičan i ušminkan, Džekson se opredelio za nerazblaženo prikazivanje atomskog rata, oslanjajući se na hladan, dokumentaristički pristup i naučne činjenice koje je, pored ostalih, dobijao od Karla Sagana, vojnih stručnjaka, sociologa...

Niti su prvi film koji je na realističan način prikazao raspad civilnog društva i sistema civilne odbrane u okolnostima atomskog rata, i prvi koji je pokazao, u skladu sa naučnim istraživanjima, da će preživeli ponajviše stradati od jednogodišnje nuklearne zime, a ne samo od radijacije.

Niti su beskompromisne u prikazivanju strave i užasa nuklearnog rata, i može se bez ostatka reći da Holivud ovde ne stanuje. Doduše, pokazuje se da će čovečanstvo preživeti, ali se postavlja i pitanje: Ima li ikakvog smisla da se tako nešto preživi?

Radnja Niti je smeštena u grad Šefild, jedan od industrijskih centara Velike Britanije, koji je okružen NATO bazama i drugim strateškim objektima.

Priča počinje dve nedelje pred nuklearni holokaust, labavo prateći sudbine dvoje mladih ljudi i njihovih porodica u svetu koji se pretvara u pakao. Završava se trinaest godina kasnije, u Britaniji koja se vratila u srednjevekovni mrak i neznanje, sa desetostruko redukovanom populacijom, predindustrijskim nivoom razvoja, sa divljaštvom, apatijom, glađu, boleštinama, psihofizičkim posledicama radijacije, uz zagađenje koje će trajati vekovima, možda i milenijumima.

Niti su dobile nekoliko BAFTA nagrada i stekle kultni status (videti komentare na http://www.amazon.co.uk/Threads-Karen-Meagher/dp/B0009S9LNK).

Scenario je napisao Beri Hajns (Barry Hines), a režiser Mik Džekson je kasnije otišao u Holivud, i tamo snimio filmove Telohranitelj (The Bodyguard, 1992) i Priča iz L.A. (L.A. Story, 1991).

Džekson je takođe snimio zašećereni film katastrofe Vulkan koji zastrašujućim Nitima nije ni prineti, kao što mu nije prineti nijedan film nuklearnog sudnjeg dana koji je snimljen u SAD.

Niti traju 113 minuta. Nikada nisu prikazane u jugoslovenskim niti u hrvatskim bioskopima.

Jovan je za potrebe originalnog predavanja iz 2008. godine preveo film na srpski, a na ISTRAKONU će moći da se pogleda hrvatska varijanta istog prevoda.